सरांचा वाढदिवस अन मुलांचे व्यवस्थापन !!

चौथीची मुलं म्हणजे अवघ्या ८-९ वर्षाचे वय. आपल्या भाषेत लहान मुलं. पण आपल्याला जितकी ही मुलं लहान वाटतात त्यापेक्षा कितीतरी पटीने जास्त ही मुलं हुशार अन चौकस आहेत, असे नुकत्याच आलेल्या माझ्या अनुभवावरून सांगावेसे वाटते. अन हा अनुभव आहे सरांच्या वाढदिवसाचा. घोसाळी गावातील फ्रान्सीस सर नंदाखाल शाळेतील चौथीच्या मुलांचे स्कॉलरशिपचे क्लासेस घेतात. ते मुलांमध्ये इतके प्रिय आहेत कि मुलाना शाळेतून घरी आल्या आल्या स्कॉलरशिपच्या क्लासचे वेध लागतात. माझी मुलगी स्कॉलरशिपच्या क्लासला त्यांच्याकडे जाते. फ्रान्सिस सरांनी मुलांवर अशी काय जादू केली आहे की सर्व मुलांचा उत्साह जो क्लासच्या पहिल्या दिवशी होता, तो अजूनही टिकून आहे.

एक आठवड्या अगोदर माझी ९ वर्षाची मुलगी माझ्या कडे आली अन म्हणाली कि मला तुमची हेल्प पाहिजे. तिला विचारल्यावर मला कळाले कि त्यांच्या अतिप्रिय फ्रान्सिस सरांचा ३१ जानेवारीला वाढदिवस असून मुलांनी त्यांना काहीही कल्पना न देता शाळेच्या दिवशी म्हणजे ३० जानेवारीला क्लासच्या वेळेत वर्गात वाढदिवस साजरा करून सरांना सरप्राइज देण्याचे ठरवले आहे. मी तिला खर्चाचे विचारले तेव्हा असे समजले कि प्रत्येक मुलांनी प्रत्येकी ५० रुपये कंट्रीब्युशन काढून जमलेल्या पैशातून केक, कोल्ड ड्रिंक आणि सरांना गिफ्ट आणण्याचे ठरवले आहे. केक आणण्याची जबाबदारी एकीने, कोल्ड ड्रिंकची जबाबदारी दुसरीने अन गिफ्टची जबाबदारी माझ्या मुलीने असे कामांचे वाटपही झाल्याचे तिने मला सांगितले. माझ्या मुलीने सरांच्या गिफ्टची जबाबदारी घेतल्याने अप्रत्यक्षरीत्या ती जबाबदारी माझ्याकडे आली होती. तिची फिरकी घ्यावी म्हणून मी तिला माझ्याकडे पैसे दिल्याशिवाय मी गिफ्ट विकत आणणार नाही अशी गुगली टाकली तर माझ्या लेकीने तिच्याकडे जमा झालेले ७०० रुपये आणून दाखवून मला क्लीन बोल्ड केले. माझ्या लेकीकडे 'खजिनदाराची अतिरिक्त जबाबदारी' आल्याचे तेव्हा माझ्या ध्यानात आले. सरांना गिफ्ट म्हणून एक फ्लॉवर पॉट व त्यात ठेवण्यासाठी फुले अन एक शर्टचे कापड देण्याचे त्या मुलांमध्ये ठरल्याचे तिने दुसऱ्या दिवशी मला सांगितले. सरांच्या वाढदिवसाला १ आठवड्याचा अवधी असल्याने आपण २-३ दिवसांनी बोळींज नाक्यावर जाऊन गिफ्ट खरेदी करू असे मी तिला आश्वासन दिले अन तिचा रोजचा तगादा मिटवला.

दुसऱ्या दिवशी कामावरून आल्यानंतर माझ्या लेकीने मला नाराजीच्या सुरात एक वाईट बातमी सांगितली. आयोजन कमिटीत बेबनाव होऊन फुट पडली होती अन फुटलेल्या ग्रुपला वेगळ्या पद्धतीने वाढदिवस साजरा करायचा होता. मला त्या वेळेला विधानसभा निवडणुकीची आठवण आली. ह्या कोवळ्या मुलांमध्ये सुद्धा 'राजकारण' शिरले नसेल ना अशी मला शंका आली. आता २ केक, २ गिफ्ट वर्गात येणार असे चित्र माझ्या डोळ्यासमोर तेव्हा उभे राहिले. तुम्ही एकत्र येवून वाढदिवस साजरा केला तर तो मोठा अन चांगला होईल असे मी तिला सुचविले अन विषय सोडून दिला. नंतर ठरल्या प्रमाणे दुसऱ्या दिवशी कामावरून आल्यावर मी माझ्या मुलीला बोळींज नाक्यावर नेऊन सरांसाठी गिफ्ट म्हणून एक फ्लॉवर पॉट, त्यात ठेवण्यासाठी फुले अन एक शर्टचे कापड खरेदी केले अन व्यवस्थित बॉक्स मध्ये सुंदर वेष्टनात टाकून तिच्या हातात दिले. सरांना कोणता रंग चांगला दिसेल हे मुलांनी अगोदरच ठरवल्याने शर्टपीस घेताना निळ्या रंगाच्या कापडावर शिक्कामोर्तब करण्यास मला जास्त वेळ लागला नाही.

शुक्रवारी सरांचा वाढदिवस साजरा करावयाचा होता. क्लासची नेहमीची वेळ ३.३० ची परंतु त्या दिवशी माझी मुलगी अन इतर ४-५ मुली ह्या घरून लवकर क्लासला गेल्या अन त्यांनी क्लासमधील फळा शुभेच्छांनी रंगवून टाकला. ठरल्याप्रमाणे केक, कॉल्डड्रिंक, गिफ्ट ह्या सर्व वस्तू वर्गात पोहचल्या होत्या. सरांना सरप्राइज देण्याचे ठरले असल्याने ही योजना सरांना कळणार नाही ह्याची काळजी मुलांनी घेतली होती. आनंदाची गोष्ट म्हणजे दोन गटात बर्यापैकी समेट झाला होता. परंतु केकची ऑर्डर रिपीट झाल्याने वर्गात २ केक आणले गेले होते. ३.३० वाजता सरांनी वर्गात प्रवेश करताच सर्व मुलांनी उभे राहून जोरात 'Happy Birthday to you ' ह्या गीताने वर्ग डोक्यावर घेऊन सरांना शुभेच्छा दिल्या. सरांनी केक कापून मुलांसोबत वाढदिवस साजरा केला. दोन गटात समेट झाल्याने फंड वाढला होता. बर्थडे केक व्यतिरिक्त स्लाइज केक, कॉल्डड्रिंक, चोकलेट्स असा भरगच्च मेनू पार्टीकरिता तयार होता. मुलांनी सरांच्या भोवती एकाच गर्दी केली होती. जो तो सरांना वीश करण्यासाठी व गिफ्ट बॉक्समध्ये काय गिफ्ट आहे हे पाहण्यासाठी धावपळ करीत होता. आज क्लास असून धमाल होती. सर्व मुले सरांचा बर्थडे एन्जॉय करीत होती. लहान वाटणाऱ्या मुलांनी उत्तम टीम वर्क करून आपल्या प्रिय सरांचा वाढदिवस अविस्मरणीय असा साजरा केला होता. दुसऱ्या दिवशी सरांनी मुलांना वर्गात केक अन चॉकलेट्स वाटून मुलांना ट्रीट दिली अन मुलांना खुश केले.

सरांच्या सन्मानार्थ आयोजित वाढदिवसाच्या पार्टीमधून आपल्या ८-९ वर्षाच्या मुलांनी अतिशय चांगल्या प्रकारे सरांविषयी आदर, सांघिक भावना, निर्णय प्रक्रिया, उत्तम नियोजन अन आयोजन, निधी उभारणी, निधीचा विनियोग, जबाबदारीचे वाटप, पालकांचे सहकार्य, योजनेची गुप्तता, मतभेदानंतर समेट, वेळेचे नियोजन अशा अनेक व्यवस्थापनातील नेतृत्वगुणांचा आविष्कार दाखवून दिला होता. हीच मुले आपल्या समाजाची भविष्य आहेत, अशा मुलांना योग्य मार्गदर्शन अन दिशा दिल्यास येणाऱ्या काळात आपले अस्तित्व पुसले न जाऊन अधिक ठळकपणे पुढे येईल ह्याची मला खात्री वाटते.