मोगरा फुलला !! मोगरा फुलला !!
मोगरा ह्या विषयवार बऱ्याच दिवसापासून लिहावेसे वाटत होते, पण वेळेअभावी लेखणीत मोगरा फुलत नव्हता. अलीकडेच फेसबुकवर मोगरयाचे दर्शन झाले अन अलगद मोगऱ्याचा स्पर्श हाताला अन सुगंध मनाला गंधाळून गेला. आज जरी परिसरातून मोगऱ्याचे फुलणे कमी झाले असले, तरी मोगऱ्याच्या बागा आठवणीच्या हिंदोळ्यावरती फुलायच्या थांबत नाही. आपली एक पिढी मोगरयाने वाढवली, मोगरा वाडीत फुलत गेला अन घरात संसार फुलला. सकाळच्या प्रहरी खुडलेला मोगरा गाडीने दादरच्या बाजारात बहरत गेला अन महिन्याकाठी येणाऱ्या मोगऱ्याच्या पैशातून घरात किराणा सामान आणि मुलांच्या शिक्षणाकरिता पैसे फुलू लागले. म्हणून मोगरयाचं अस्तित्व अन फुलंण हे माझ्या लेखी 'एक सफेद फुलं' ह्या जाणीवेच्या पलीकडचेचे आहे. ज्या कुटुंबाकडे त्या काळी १० गुंठेच्या आसपास मोगऱ्याची लागवड व्हायची त्यांची तेव्हा सामाजिक अन आर्थिक प्रतिष्ठा खूप मोठी होती. अशी कुटुंबे मोगऱ्याच्या जीवावर आर्थिक दृष्टीने खूप फुलेलेली असायची.
आमचा गाव एकेकाळी मोगऱ्याची राजधानी होती. लोकसंख्येच्या तुलनेत प्रती कुटुंब वाडीची जागा अधिक असल्याने प्रत्येक कुटुंबाकडे तुलनेने चांगल्या जागा मोगऱ्याच्या लागवडीसाठी मिळत होत्या. आमच्या आजोबाने दूरदृष्टी ठेवून मोठ्या प्रमाणात जागा विकत घेतल्याने आमच्या मेंडिस कुटुंबाकडे बऱ्यापैकी वाडी होती (अजूनही आहे). सर्व भावंडामध्ये जागा जरी वाटलेली असली तरी मोगऱ्याच्या बागा एकमेकांना लागलेल्या होत्या. त्यामुळे फार मोठी जागा मोगऱ्याच्या बागेने फुललेली असायची. दूरवर नजर टाकली तर मोगऱ्याचे ताटवे एकत्र कुटुंब पद्धतीची आठवण करून देत असतं. माणसांच्या गरजेकरिता जरी मोगऱ्याची वाटणी झाली असली तरी मोगऱ्याच्या फुलण्यात अन दरवळण्यात कुठे आल्या वाटण्या अन भेदाभेद? 'पातेराती' हा शब्द मला मोगऱ्यापासून समजू लागला. दादर हि मोगऱ्याची बाजारपेठ. देवाला फुले वाहण्यासाठी अन सहज मोकळ्या केसांवर गजरे फुलण्यासाठी हा मोगरा आपल्या भागातून सकाळी लवकर दादरला पोहचावा लागे, कारण उशीर झाल्यास मोगरा फुलण्याची अन त्याचे विक्रीमूल्य घसरण्याची भीती असे. त्यामुळे मोगरा खुडण्यासाठी सकाळी खूप लवकर उठावे लागे. माझ्या माहितीप्रमाणे खूप जागा असलेली मंडळी सकाळी ३ ते ४ वाजता मोगऱ्याच्या बागेत पोहोचत असतं. ह्या वेळेला अंधार असल्याने मोठ्या प्रमाणात लोक घासलेटचे दिवे वापरत असतं. ते दिवे बांबूच्या एक काठीला बांधून मोगऱ्याच्या ताटव्यात ज्या रांगेतला मोगरा तोडायचा आहे, त्या रांगेत उभा करीत असतं. मोगऱ्याच्या सुगंधात घासलेटचा दुर्गंध मिसळत असताना माझे बालमन गुदमरून जात असे. आता ह्या गोष्टीकडे तात्विक नजरेने पहिले तर असे वाटते कि कुणाला तरी फुलून त्याचा गंध दुसऱ्याकडे पोहचवण्यासाठी कुणाला जरी जळावे लागते. मुंबई मध्ये घरातील देवासमोर सुगंधी मोगऱ्याची फुले वाहणाऱ्या भाविकाला, वसईत त्या जळलेल्या घासलेटच्या दिव्याचे महत्व कधी कलेले असेल काय?
मी लहानपणी तसा आळशी होतो. सुट्टीच्या दिवशी मलाही मोगरा तोडण्यासाठी वाडीत जावे लागत असे. सकाळी उठून वाडीत जाणे ही माझ्या दृष्टीने तसी 'सुगंधी शिक्षा' होती. पण ह्या बाबतीत माझी प्रेमळ ताई मला सांभाळून घेत असे. त्यातल्या त्यात कमीत कमी लांबीची रांग माझ्या वाट्याला ती देत असे. ही बहिणीची माया त्या मोगऱ्याच्या सुगंधापेक्षा काही कमी नव्हती. ह्या रांगा बहुतेक वेळा बागेच्या परीघावरच्या असायच्या ( आजकालच्या Nx दुकानासारख्या). मोगरा तोडत असताना बऱ्याच गप्पा रंगायच्या. कधी सुखाच्या तर कधी दुख्खाच्या. सुखाचे विषय बहरत ठेवत असताना, हा मोगरा अलगदपणे दुखःचे कटू विषय आपल्या सुगंधी पोटात घेत असे. मोगरा तोडत असताना अख्खे कुटुंब मोगऱ्याच्या ताटव्यात उभे राहून एक प्रकारे बहरत असायचे. माझा मोगरा तोडण्याचा वेग तसा कमी असायचा त्यामुळे मी रांगेच्या मध्यावर पोहचलेलो असताना बाकी लोक त्यांची रांग संपवून दुसऱ्या रांगेकडे वळायचे. माझ्या आळशीपणावर माझ्या आईचा खूप विश्वास होता, त्यामुळे माझा मोगरा तोडून झाल्यावर आई माझ्या रांगेवर पुन्हा फेरी मारून माझ्या नजरेतून राहिलेल्या मोगऱ्याची वेगळी पिशवी भरायची. मागे राहिलेला मोगरा अन मागे उरलेली नाती ह्या मध्ये आईपेक्षा जास्त साथ देणारे कोणी मिळेल का? मोगऱ्याच्या हंगामामध्ये बांबूच्या मोठ्या टोपल्या (झाप) बागेच्या कोपरयात ठेवलेल्या असायच्या. कमरेला बांधलेली पिशवी भरली कि मग ती नेऊन त्या मोठ्या टोपलीत ओतली जायची. कमरेला भरलेली पिशवी बांधलेली व्यक्ती चालताना गरोदर बाईसारखी चालायची, जे पाहताना मजेशीर होते. तसं म्हटलं तर त्या काळात पिशवीतला मोगरा पोटच्या पोरांसारखाच होता. मुलांसारखीच त्याची काळजी घेतली जात असे. दुर्दैवाने पूर्ण पिशवी भरून गरोदरपण अनुभवण्याच भाग्य मला माझ्या आळशीपणामुळे वाट्याला आले नाही.
थंडीच्या दिवसात दव पडत असल्याने मोगऱ्याचा ताटवा भिजून जायचा अन मोगरा तोडणे थोडे जिकरीचे व्हायचे. तसेच दवामुळे पिशवी ओली होऊन तिचे वजन वाढायचे ज्यामुळे पिशवी हाताळणे कंटाळवाणे व्हायचे (आळशी माणसाला कारणे शोधावी लागत नाहीत). तोच प्रकार औषध फवारणीनंतर मोगरा तोडण्यावेळी व्हायचा. मोगऱ्याच्या पानावर साचलेला औषधाचा पांढरा थर हाताला लागायचा अन मग मधेच नाकाला खाज सुटल्यास अडचण व्हायची. सकाळी उरलेला व थोडा फुललेला मोगरा सायंकाळी तोडून नाक्यावर गजरा बनवणाऱ्या बायकांना विकला जाई, ज्याचे ५-१० रुपये मिळत असतं. त्या पैशाने माझी ताई आम्हासाठी वडा-पाव आणत असे, तो वडापाव त्या काळी अप्रत्यक्षरित्या माझ्या मोगरा तोडण्याच्या आळशीपणाच्या भावना मारण्यासाठी मला उत्तेजना देत असे. आज नोकरीत मिळणारे Incentives हे त्या वादापावाचे आधुनिक स्वरूप आहे, हे नक्की. त्याकाळी आगाशीतले मिनेज कुटुंबीय आमच्या गावात येऊन मोगरा घेऊन जायचे. साधारण ७ च्या दरम्यान आमच्या चर्चच्या मागे त्यांचे वाहन यायचे. कुणाच्यातरी ओटीवर सगळा मोगरा येऊन पडायचा. मग काट्यावर मोगऱ्याचे वजन व्हायचे अन मग एखाद्या वहीत 'सायमन मेंडिस - २ किलो ३०० ग्रॅम' अशी नोंद व्हायची. काही वेळेला लिहिता वाचता न येणारी मंडळी मोगरा तोलायला यायची आणि आमची मदत घ्यायची. मग त्यांचा मोगरा तोलून तो वहीत नीट लिहिण्याची समाजसेवा मला पार पाडावी लागे. बहुदा मला जडलेला समाजसकार्याचा नाद अन लिहिण्याची प्रेरणा ह्या मोगरा तोलणे-लिहिणे घटनेतून मिळाली असावी.
मोगरा देऊन घरी परत येत असताना मोगऱ्याची रिकामी पिशवी उलटी करून त्यातला राहिलेला कचरा-पाने काढणारी अन 'आज तुवो मोगरो कोडो जालो' अशी विचारपूस करणारी मंडळी हमखास भेटायची. बहुतेक मंडळी घरतल्या वहीत किव्हा बँकेच्या कॅलेंडरवर प्रत्येक दिवसाचा मोगरा लिहून ठेवायची अन दुसऱ्या दिवशी कालचा बाजारभाव विचारून घ्यायची. महिन्याच्या आखरीला प्रत्येकाकडे महिन्याचा हिशोब अन पैसे पडायचे. त्या दिवशी प्रत्येकाचे चेहरे फुललेले असायचे, नवी खरेदी व्हायची. आज जरी जास्त आठवत नसले तरी त्या पावतीवर खाली 'चूक भूल देणे घेणे' असे लिहलेले असायचे असे आठवते. अनेक ग्राहकांचा बोटावर आकडेमोड करून हिशोब ठेवत असतांना असे एरर होणे साहजिकच होते. लोकही मोठ्या समजुतीने चूक भूल देत घेत असतं अन म्हणूनच आपल्याकडे मोगरा अन माणसामाणसातील विश्वास जुन्या काळात फुलत राहिला. आजही आमचे मिनेजकडील जॉन भावजी फुलांचा, प्रामुख्याने मोगऱ्याचा व्यवसाय करतात. त्यांच्या यामाहा बाईकवर दोन हातामध्ये आडवी ठेवलेली मोठी काळी पिशवी आज त्यांची ओळख झालेली आहे. फुलाच्या व्यवसायातून जेव्हा त्यांनी आपला बंगला बांधला तेव्हा बंगल्यासाठी 'फुलराणी' पेक्षा जास्त समर्पक नाव त्यांना शोधून सापडले नाही. त्यांनी आजही रेल्वेच्या डब्यात ठेवलेली मोगऱ्याची पिशवी कोणत्याही माणसाची सोबत न घेता सहजपणे दादर स्टेशन गाठते अन हमाल ती पिशवी बरोबर ओळखून ती उतरवून दादरला मार्केटमध्ये त्यांच्या गाळ्यात पोहचवतात.
अशा ह्या मोगरयाने एक काळ आपली फार मोठी सेवा केली. कुटुंबे फुलवली. तो बहरत राहिला अन आपण शिकत राहिलो. कमरेला मोगऱ्याची पिशवी होती म्हणून आज पाठीला laptop ची Bag आली. आज ते दिवस स्मरत असताना अलगदपणे तो सायंकाळचा फुललेला मोगरा आठवणीच्या पिशवीतून ओसंडून वाहतो. मन फुलते, शरीर बहरते अन काळाच्या वेगात मोगऱ्याची ताटातूट झाल्याची एक अनामिक सल काळजाला छेदून जाते. माणसांच्या अंतरंगाला सुगंधी करणारा मोगरा डोळ्यांच्या पापण्याही तितक्याच अलगदपणे ओल्या करतो. मोगऱ्याच्या बागेत बालपणी सुगंधी मोगरा तोडणारा 'सचिन', ते जगातल्या सर्वात मोठ्या सुगंध बनवणाऱ्या कंपनीत काम करणारा 'मेंडिस', हा प्रवास म्हणूनच मला मोगऱ्या इतकाच सुगंधी अन टवटवीत वाटतो. आजही अनेकांचे संसार मोगऱ्याच्या फुलाबरोबर बहरत आहेत. माझ्या आठवणीतला मोगरा, पुढे माझ्या लेखणीत आला. 'मोगरा फुलला' तशी माझी 'कविता' फुलत गेली. मोगऱ्याचे गीत कवितेतून फुलू लागले. मोगरयाने माझे घर भरले, मला उभे केले, समाजाची रिकामी ओंजळ समृद्धीने भरली. हा ओंजळीतला मोगरा सदा फुलू दे, बहरू दे. आजच्या धावपळीच्या ग्लोबल जीवनात त्याला ओंजळीत घेणे जरी शक्य नसले तरी त्याला आठवणीत फुलवणे आपल्याला सहज शक्य आहे, फक्त त्याचे ऋण मान्य करायला सुगंधी अन टवटवीत मन हवे !!
मोगरा ह्या विषयवार बऱ्याच दिवसापासून लिहावेसे वाटत होते, पण वेळेअभावी लेखणीत मोगरा फुलत नव्हता. अलीकडेच फेसबुकवर मोगरयाचे दर्शन झाले अन अलगद मोगऱ्याचा स्पर्श हाताला अन सुगंध मनाला गंधाळून गेला. आज जरी परिसरातून मोगऱ्याचे फुलणे कमी झाले असले, तरी मोगऱ्याच्या बागा आठवणीच्या हिंदोळ्यावरती फुलायच्या थांबत नाही. आपली एक पिढी मोगरयाने वाढवली, मोगरा वाडीत फुलत गेला अन घरात संसार फुलला. सकाळच्या प्रहरी खुडलेला मोगरा गाडीने दादरच्या बाजारात बहरत गेला अन महिन्याकाठी येणाऱ्या मोगऱ्याच्या पैशातून घरात किराणा सामान आणि मुलांच्या शिक्षणाकरिता पैसे फुलू लागले. म्हणून मोगरयाचं अस्तित्व अन फुलंण हे माझ्या लेखी 'एक सफेद फुलं' ह्या जाणीवेच्या पलीकडचेचे आहे. ज्या कुटुंबाकडे त्या काळी १० गुंठेच्या आसपास मोगऱ्याची लागवड व्हायची त्यांची तेव्हा सामाजिक अन आर्थिक प्रतिष्ठा खूप मोठी होती. अशी कुटुंबे मोगऱ्याच्या जीवावर आर्थिक दृष्टीने खूप फुलेलेली असायची.
आमचा गाव एकेकाळी मोगऱ्याची राजधानी होती. लोकसंख्येच्या तुलनेत प्रती कुटुंब वाडीची जागा अधिक असल्याने प्रत्येक कुटुंबाकडे तुलनेने चांगल्या जागा मोगऱ्याच्या लागवडीसाठी मिळत होत्या. आमच्या आजोबाने दूरदृष्टी ठेवून मोठ्या प्रमाणात जागा विकत घेतल्याने आमच्या मेंडिस कुटुंबाकडे बऱ्यापैकी वाडी होती (अजूनही आहे). सर्व भावंडामध्ये जागा जरी वाटलेली असली तरी मोगऱ्याच्या बागा एकमेकांना लागलेल्या होत्या. त्यामुळे फार मोठी जागा मोगऱ्याच्या बागेने फुललेली असायची. दूरवर नजर टाकली तर मोगऱ्याचे ताटवे एकत्र कुटुंब पद्धतीची आठवण करून देत असतं. माणसांच्या गरजेकरिता जरी मोगऱ्याची वाटणी झाली असली तरी मोगऱ्याच्या फुलण्यात अन दरवळण्यात कुठे आल्या वाटण्या अन भेदाभेद? 'पातेराती' हा शब्द मला मोगऱ्यापासून समजू लागला. दादर हि मोगऱ्याची बाजारपेठ. देवाला फुले वाहण्यासाठी अन सहज मोकळ्या केसांवर गजरे फुलण्यासाठी हा मोगरा आपल्या भागातून सकाळी लवकर दादरला पोहचावा लागे, कारण उशीर झाल्यास मोगरा फुलण्याची अन त्याचे विक्रीमूल्य घसरण्याची भीती असे. त्यामुळे मोगरा खुडण्यासाठी सकाळी खूप लवकर उठावे लागे. माझ्या माहितीप्रमाणे खूप जागा असलेली मंडळी सकाळी ३ ते ४ वाजता मोगऱ्याच्या बागेत पोहोचत असतं. ह्या वेळेला अंधार असल्याने मोठ्या प्रमाणात लोक घासलेटचे दिवे वापरत असतं. ते दिवे बांबूच्या एक काठीला बांधून मोगऱ्याच्या ताटव्यात ज्या रांगेतला मोगरा तोडायचा आहे, त्या रांगेत उभा करीत असतं. मोगऱ्याच्या सुगंधात घासलेटचा दुर्गंध मिसळत असताना माझे बालमन गुदमरून जात असे. आता ह्या गोष्टीकडे तात्विक नजरेने पहिले तर असे वाटते कि कुणाला तरी फुलून त्याचा गंध दुसऱ्याकडे पोहचवण्यासाठी कुणाला जरी जळावे लागते. मुंबई मध्ये घरातील देवासमोर सुगंधी मोगऱ्याची फुले वाहणाऱ्या भाविकाला, वसईत त्या जळलेल्या घासलेटच्या दिव्याचे महत्व कधी कलेले असेल काय?
मी लहानपणी तसा आळशी होतो. सुट्टीच्या दिवशी मलाही मोगरा तोडण्यासाठी वाडीत जावे लागत असे. सकाळी उठून वाडीत जाणे ही माझ्या दृष्टीने तसी 'सुगंधी शिक्षा' होती. पण ह्या बाबतीत माझी प्रेमळ ताई मला सांभाळून घेत असे. त्यातल्या त्यात कमीत कमी लांबीची रांग माझ्या वाट्याला ती देत असे. ही बहिणीची माया त्या मोगऱ्याच्या सुगंधापेक्षा काही कमी नव्हती. ह्या रांगा बहुतेक वेळा बागेच्या परीघावरच्या असायच्या ( आजकालच्या Nx दुकानासारख्या). मोगरा तोडत असताना बऱ्याच गप्पा रंगायच्या. कधी सुखाच्या तर कधी दुख्खाच्या. सुखाचे विषय बहरत ठेवत असताना, हा मोगरा अलगदपणे दुखःचे कटू विषय आपल्या सुगंधी पोटात घेत असे. मोगरा तोडत असताना अख्खे कुटुंब मोगऱ्याच्या ताटव्यात उभे राहून एक प्रकारे बहरत असायचे. माझा मोगरा तोडण्याचा वेग तसा कमी असायचा त्यामुळे मी रांगेच्या मध्यावर पोहचलेलो असताना बाकी लोक त्यांची रांग संपवून दुसऱ्या रांगेकडे वळायचे. माझ्या आळशीपणावर माझ्या आईचा खूप विश्वास होता, त्यामुळे माझा मोगरा तोडून झाल्यावर आई माझ्या रांगेवर पुन्हा फेरी मारून माझ्या नजरेतून राहिलेल्या मोगऱ्याची वेगळी पिशवी भरायची. मागे राहिलेला मोगरा अन मागे उरलेली नाती ह्या मध्ये आईपेक्षा जास्त साथ देणारे कोणी मिळेल का? मोगऱ्याच्या हंगामामध्ये बांबूच्या मोठ्या टोपल्या (झाप) बागेच्या कोपरयात ठेवलेल्या असायच्या. कमरेला बांधलेली पिशवी भरली कि मग ती नेऊन त्या मोठ्या टोपलीत ओतली जायची. कमरेला भरलेली पिशवी बांधलेली व्यक्ती चालताना गरोदर बाईसारखी चालायची, जे पाहताना मजेशीर होते. तसं म्हटलं तर त्या काळात पिशवीतला मोगरा पोटच्या पोरांसारखाच होता. मुलांसारखीच त्याची काळजी घेतली जात असे. दुर्दैवाने पूर्ण पिशवी भरून गरोदरपण अनुभवण्याच भाग्य मला माझ्या आळशीपणामुळे वाट्याला आले नाही.
थंडीच्या दिवसात दव पडत असल्याने मोगऱ्याचा ताटवा भिजून जायचा अन मोगरा तोडणे थोडे जिकरीचे व्हायचे. तसेच दवामुळे पिशवी ओली होऊन तिचे वजन वाढायचे ज्यामुळे पिशवी हाताळणे कंटाळवाणे व्हायचे (आळशी माणसाला कारणे शोधावी लागत नाहीत). तोच प्रकार औषध फवारणीनंतर मोगरा तोडण्यावेळी व्हायचा. मोगऱ्याच्या पानावर साचलेला औषधाचा पांढरा थर हाताला लागायचा अन मग मधेच नाकाला खाज सुटल्यास अडचण व्हायची. सकाळी उरलेला व थोडा फुललेला मोगरा सायंकाळी तोडून नाक्यावर गजरा बनवणाऱ्या बायकांना विकला जाई, ज्याचे ५-१० रुपये मिळत असतं. त्या पैशाने माझी ताई आम्हासाठी वडा-पाव आणत असे, तो वडापाव त्या काळी अप्रत्यक्षरित्या माझ्या मोगरा तोडण्याच्या आळशीपणाच्या भावना मारण्यासाठी मला उत्तेजना देत असे. आज नोकरीत मिळणारे Incentives हे त्या वादापावाचे आधुनिक स्वरूप आहे, हे नक्की. त्याकाळी आगाशीतले मिनेज कुटुंबीय आमच्या गावात येऊन मोगरा घेऊन जायचे. साधारण ७ च्या दरम्यान आमच्या चर्चच्या मागे त्यांचे वाहन यायचे. कुणाच्यातरी ओटीवर सगळा मोगरा येऊन पडायचा. मग काट्यावर मोगऱ्याचे वजन व्हायचे अन मग एखाद्या वहीत 'सायमन मेंडिस - २ किलो ३०० ग्रॅम' अशी नोंद व्हायची. काही वेळेला लिहिता वाचता न येणारी मंडळी मोगरा तोलायला यायची आणि आमची मदत घ्यायची. मग त्यांचा मोगरा तोलून तो वहीत नीट लिहिण्याची समाजसेवा मला पार पाडावी लागे. बहुदा मला जडलेला समाजसकार्याचा नाद अन लिहिण्याची प्रेरणा ह्या मोगरा तोलणे-लिहिणे घटनेतून मिळाली असावी.
मोगरा देऊन घरी परत येत असताना मोगऱ्याची रिकामी पिशवी उलटी करून त्यातला राहिलेला कचरा-पाने काढणारी अन 'आज तुवो मोगरो कोडो जालो' अशी विचारपूस करणारी मंडळी हमखास भेटायची. बहुतेक मंडळी घरतल्या वहीत किव्हा बँकेच्या कॅलेंडरवर प्रत्येक दिवसाचा मोगरा लिहून ठेवायची अन दुसऱ्या दिवशी कालचा बाजारभाव विचारून घ्यायची. महिन्याच्या आखरीला प्रत्येकाकडे महिन्याचा हिशोब अन पैसे पडायचे. त्या दिवशी प्रत्येकाचे चेहरे फुललेले असायचे, नवी खरेदी व्हायची. आज जरी जास्त आठवत नसले तरी त्या पावतीवर खाली 'चूक भूल देणे घेणे' असे लिहलेले असायचे असे आठवते. अनेक ग्राहकांचा बोटावर आकडेमोड करून हिशोब ठेवत असतांना असे एरर होणे साहजिकच होते. लोकही मोठ्या समजुतीने चूक भूल देत घेत असतं अन म्हणूनच आपल्याकडे मोगरा अन माणसामाणसातील विश्वास जुन्या काळात फुलत राहिला. आजही आमचे मिनेजकडील जॉन भावजी फुलांचा, प्रामुख्याने मोगऱ्याचा व्यवसाय करतात. त्यांच्या यामाहा बाईकवर दोन हातामध्ये आडवी ठेवलेली मोठी काळी पिशवी आज त्यांची ओळख झालेली आहे. फुलाच्या व्यवसायातून जेव्हा त्यांनी आपला बंगला बांधला तेव्हा बंगल्यासाठी 'फुलराणी' पेक्षा जास्त समर्पक नाव त्यांना शोधून सापडले नाही. त्यांनी आजही रेल्वेच्या डब्यात ठेवलेली मोगऱ्याची पिशवी कोणत्याही माणसाची सोबत न घेता सहजपणे दादर स्टेशन गाठते अन हमाल ती पिशवी बरोबर ओळखून ती उतरवून दादरला मार्केटमध्ये त्यांच्या गाळ्यात पोहचवतात.
अशा ह्या मोगरयाने एक काळ आपली फार मोठी सेवा केली. कुटुंबे फुलवली. तो बहरत राहिला अन आपण शिकत राहिलो. कमरेला मोगऱ्याची पिशवी होती म्हणून आज पाठीला laptop ची Bag आली. आज ते दिवस स्मरत असताना अलगदपणे तो सायंकाळचा फुललेला मोगरा आठवणीच्या पिशवीतून ओसंडून वाहतो. मन फुलते, शरीर बहरते अन काळाच्या वेगात मोगऱ्याची ताटातूट झाल्याची एक अनामिक सल काळजाला छेदून जाते. माणसांच्या अंतरंगाला सुगंधी करणारा मोगरा डोळ्यांच्या पापण्याही तितक्याच अलगदपणे ओल्या करतो. मोगऱ्याच्या बागेत बालपणी सुगंधी मोगरा तोडणारा 'सचिन', ते जगातल्या सर्वात मोठ्या सुगंध बनवणाऱ्या कंपनीत काम करणारा 'मेंडिस', हा प्रवास म्हणूनच मला मोगऱ्या इतकाच सुगंधी अन टवटवीत वाटतो. आजही अनेकांचे संसार मोगऱ्याच्या फुलाबरोबर बहरत आहेत. माझ्या आठवणीतला मोगरा, पुढे माझ्या लेखणीत आला. 'मोगरा फुलला' तशी माझी 'कविता' फुलत गेली. मोगऱ्याचे गीत कवितेतून फुलू लागले. मोगरयाने माझे घर भरले, मला उभे केले, समाजाची रिकामी ओंजळ समृद्धीने भरली. हा ओंजळीतला मोगरा सदा फुलू दे, बहरू दे. आजच्या धावपळीच्या ग्लोबल जीवनात त्याला ओंजळीत घेणे जरी शक्य नसले तरी त्याला आठवणीत फुलवणे आपल्याला सहज शक्य आहे, फक्त त्याचे ऋण मान्य करायला सुगंधी अन टवटवीत मन हवे !!
2 comments:
सचिन काय सुरेख लिखाण केले आहे. वाचून मन अंतर्मुख झाले. मोगरा व आपले संपूर्ण जीवन एकरूप झाले आहे,मोगऱ्या बद्दल आपणास किती आदर व आपुलकी आहे हे वाचून खूप बरे वाटले .
आज पुन्हा एकदा हा लेख वाचनात आला. पुन्हा पुन्हा वाचावा असे सुरेख लिखाण आपण केले आहे.मोगरा हा न संपणारा विषय आहे. आपण मोगऱ्या विषयी आजूनही खूप लिहू शकता. आभारी आहे.
Post a Comment